Prawiek i inne czasy. Tylko tu i teraz

„Rozróżnienie między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością jest tylko uparcie utrzymującą się iluzją"

~ Alberta Einsteina

Istnieją takie książki, które hipnotyzują.

Istnieją takie opowiadania, które czyta się jednym tchem, w jeden dzień.

Istnieją takie zdania, których nigdy się nie zapomina, zostają z Tobą na zawsze.

Do takich pozycji należy “Prawiek i inne czasy”. Autorką powieści jest Olga Tokarczuk.

Zapewne pamiętacie, jeśli jednak nie to przypomnimy. Pani Olga Tokarczuk, miała zaszczyt otrzymać Nagrodę Nobla za wybitną twórczość.

Tytułowy Prawiek to polska wieś, którą poznamy bliżej. Warto zaznaczyć, że jest to miejsce wymyślne, aczkolwiek wzorowane na pewnej gminie wiejskiej. Jednakże wieś jest jedynie tłem, miejscem życia bohaterów, ale staje się tak samo ważnym, pełnoprawnym bohaterem powieści.

Tematem przewodnim książki jest przemijanie człowieka i jego bezradność w obliczu niezwykle szybko mijającego czasu. Przemijanie człowieka szczególnie unaocznia nam postać Misi. Najpierw poznajemy jej rodziców, później rodzi się ona. Towarzyszymy jej przez całe życie. Od wczesnego dzieciństwa, kiedy to zafascynowany córką ojciec już wie, że przychyliłby jej nieba, przez czasy beztroskiej zabawy młynkiem do kawy, pierwsze miłości, aż po dorosłość, ze wszystkimi jej obowiązkami i trudami. Ramy czasowe zdarzeń obejmują okres od I wojny światowej do końca XX wieku.

Obserwujemy więc przemiany polityczno-kulturowe zachodzące w wyniku burzliwych dziejowych wydarzeń. Jednakże oprócz tego jesteśmy świadkami zwyczajnego życia mieszkańców Prawieku, ich smutków i radości. Starsze pokolenia odchodzą, rodzą się wnuki, prawnuki, a każde z nich strona po stronie zapisuje własną historię.

Oprócz Misi poznajemy wielu bohaterów. Każdy z nich jest indywidualny, ma swoje rozterki i małe radości.Zapoznajemy się z historią zamożnego dziedzica; ubogiej, samotnej i nieco zdziwaczały mieszkanki wsi; rozwiązłej, poniżanej przez wszystkich dziewczyny; ambitnego chłopca, pragnącego odciąć się od prostej wiejskiej rodziny… Bohaterowie są niezwykle barwni, a ich losy splatają się ze sobą. Na przestrzeni lat obserwujemy także czy zaszły w nich przemiany.

Każdy z nich przemija, jak wszyscy. Warto zwrócić uwagę, czy nie zatracają w czasie swoich ideałów i zasad?

Z jednej strony czujemy się jakbyśmy byli bezpośrednimi świadkami wydarzeń. Myślimy sobie: one dzieją się “Tu i teraz”. Czytając książkę czujemy się dokładnie tak jakbyśmy stali obok bohaterów i na własne oczy widzieli zbrodnie wojenne, gwałcone kobiety oraz śmierć i narodziny nowego pokolenia. Mamy także świadomość, że każda historia to minimalna część, wręcz nieznaczna, w jakże krótkim czasie życia ludzkiego. Z drugiej strony, zdrowy rozsądek podpowiada nam, że to co było - przeminęło. Jednakże nie chcemy myśleć zdroworozsądkowo, bo chcemy tam być, wyrazić swoje uczucia, pokazać emocje. Wielokrotnie zastanawiamy się również nad tym ”jakby to było gdyby…” Tworzymy własne wyobrażenia, nadzieje, zastanawiamy się nad skutkami wydarzeń.

Wszystkie wydarzenia i losy bohaterów są powiązane ze światem natury, co uważamy za mistrzowskie połączenie. Ukazuje to nam człowieka, który jest i będzie uzależniony od środowiska naturalnego, które razem z nami jest świadkiem pewnych zdarzeń i zapamięta je dłużej niż my… Natura oraz przedmioty stają się takimi samymi bohaterami jak każdy z ludzi. Poświęcone są im osobne rozdziały, a czytelnik niemalże może zagłębić się w ich uczucia i historie.

Połączenie wszystkich zabiegów skutkuje tym, że podczas czytania powieści odczuwamy wiele emocji. Pojawia się radość i smutek. Nadzieja i bezradność. Nie chcemy dopuścić myśli, że przemijamy, ale tak jest. W książce nie brakuje filozoficznych przemyśleń, jednakże podane są one w bardzo przystępny, niemalże naturalny sposób i wynikają bezpośrednio z przedstawionych historii. “Prawiek” skłania do refleksji nad życiem. Przywołuje także kawał historii Polski, podanej z perspektywy zwykłego, szarego człowieka. Pomimo, a może z powodu, swej refleksyjności i nostalgiczności, książka jest niezwykle wciągająca.